Menu
Binance, BitBay czy Bittrex to giełdy scentralizowane. Oznacza to, że posiadają centralny organ zarządzający. Na rynku kryptowalut istnieją jednak giełdy autonomiczne, zarządzane przez społeczność. Nazywa się je zdecentralizowanymi giełdami (DEX). W dzisiejszym artykule wyjaśnimy co to jest zdecentralizowana giełda, jak działa, czym różni się od platformy scentralizowanej oraz wiele więcej. Tak więc, zaczynamy!
Zdecentralizowana giełda, znana również jako DEX, jest rynkiem peer-to-peer, który umożliwia przeprowadzanie transakcji bez scentralizowanego pośrednika, takiego jak bank lub broker. Większość DEX-ów działa na blockchainie Ethereum. Wraz z rozwojem zdecentralizowanych finansów (DeFi) DEX-y odnotowały gwałtowny wzrost użycia. Według Coinbase, w pierwszym kwartale 2021 roku za ich pomocą wymieniono tokeny o wartości 217 miliardów dolarów. Do kwietnia sektor DeFi posiadał też 2 miliony traderów. Jest to dziesięciokrotny wzrost w stosunku do maja 2020 roku.
Aby pozostać zdecentralizowanym, DEXy opierają się na smart kontraktach. Pozwalają one ustalić ceny kryptowalut za pomocą algorytmów. Aby uprościć transakcje, wykorzystywane są również pule płynności (LP), w których inwestorzy stakują swoje aktywa w zamian za nagrody. Podobnie jak w przypadku wielu produktów DeFi, DEXy są budowane z myślą o innowacji i rozwoju. Z tego powodu, są one głównie tworzone w oparciu o kod open-source. Oznacza to, że każdy może dostosować kod, aby stworzyć nowe konkurencyjne projekty. Tak właśnie wykorzystując kod Uniswapa powstały projekty Pancakeswap, Bakeryswap i Sushiswap.
Pomiędzy zdecentralizowaną, a scentralizowaną giełdą istnieje kilka znaczących różnic. Oto one:
W odróżnieniu od scentralizowanej giełdy (CEX), gdzie do przeprowadzenia transakcji potrzebny jest pośrednik (firma, broker lub bank), DEX-y polegają wyłącznie na sieci blockchain i jej uczestnikach.
Transakcje CEX są rejestrowane w bazie danych firmy i wymagają dowodu identyfikacji (ID). Ze względu na pojedynczy punkt awarii, tj. możliwość popełnienia błędu ludzkiego lub włamania, CEX-y są uważane za mniej bezpieczne niż DEX-y. Ponadto DEX-y nie wymagają weryfikacji i zapisują wszystko bezpiecznie i w sposób pozbawiony zaufania na blockchainie.
DEXy obsługują tylko kryptowaluty, bez możliwości wymiany walut fiat. Z kolei CEXy pozwalają handlować zarówno fiatami jak i cyfrowymi aktywami.
CEX-y są obarczone stałymi kosztami tj. jak np. opłata personelu. Pomimo tego, że DEXy opierają się na zautomatyzowanych funkcjach, są nadal droższe w obsłudze. Zwłaszcza te działające na Ethereum. Oczekuje się jednak, że wysokie koszty transakcji zostaną zniwelowane po przejściu z Ethereum do Ethereum 2.0 i jego rozwiązań warstwy 2. Po aktualizacji, nie tylko obniżą się opłaty i przyspieszą transakcje, ale również zmniejszy się emisja CO2. Ethereum 2.0 będzie bowiem wykorzystywało algorytm konsensusu Proof-Of-Stake, a nie Proof-Of-Work tak jak obecna wersja.
DEX-y oferują wiele pozytywów, w tym szybkość, poufność, całkowitą niezależność użytkownika i oczywiście decentralizację. Wciąż jednak mają pewne ograniczenia.
DEXy nie oferują możliwości handlu z walutami fiat. Ten fakt może być problemem ze względu na ograniczoną ilość towarów i usług, które można kupić za kryptowaluty. Tak więc, zanim użytkownicy będą w stanie wydać swoje aktywa w realnym świecie, tak czy siak muszą przekonwertować swoje kryptowaluty na fiaty za pomocą scentralizowanej giełdy.
Na DEXach nie ma opcji handlu z depozytem zabezpieczającym, co oznacza, że użytkownicy nie mają możliwości zaciągania pożyczek na potrzeby inwestycji (dźwignia).
DEXy wykorzystują smart kontrakty, które choć upraszczają proces i są podstawą decentralizacji, ograniczają również dostępność tokenów, którymi można handlować. Zdecentralizowane giełdy są idealne do handlu tokenami ERC20, ale nie koniecznie handlu BTC lub innymi tokenami spoza łańcucha Ethereum.
W lutym 2021 r. deweloperzy X9 przeprowadzili pierwszą transakcję BTC na DEXie. Niestety, osiągnęli to przy użyciu zdecentralizowanej giełdy zbudowanej na blockchainie Bitcoina. Większość popularnych i zaufanych DEX-ów działa jednak w oparciu o sieć Ethereum. Jeszcze do niedawna niedojrzałość infrastruktury blockchain oznaczała, że przejścia między blockchainami były niemożliwe. Wszystko to jednak szybko się zmienia.
Przykładowo, Wrapped BTC (WBTC) to syntetyczna wersja Bitcoina, która oferuje sposób na jego wykorzystanie w blockchainie Ethereum. Jednak pomimo tego, że przypomina to handel Bitcoinem na DEXie, WBTC wymaga scentralizowanych platform do emisji i przechowywania. Tym samym eliminuje całą ideę stojąca za zdecentralizowanymi giełdami.
Do umożliwienia handlu BTC na DEXach Ethereum najbardziej zbliżył się projekt Badger DAO. Nie pozwala on co prawda wykorzystywać prawdziwego BTC na Ethereum, ale dzięki tokenowi DIGG - który działa podobnie do WBTC, ale jest w pełni zdecentralizowany - BTC może być wykorzystywany jako zabezpieczenie na innych blockchainach.
Na zdecentralizowanych giełdach można oczywiście zarabiać pieniądze. Istnieje kilka sposobów, które pozwalają osiągać zysk. Niektóre z nich są identyczne jak na giełdach scentralizowanych, jednak DEX-y wprowadzają także innowacyjne funkcje.
Najbardziej tradycyjnym sposobem na zarabianie pieniędzy na DEX-ach jest korzystanie z niego w taki sam sposób jak ze zwykłej, scentralizowanej giełdy. Obserwując rynek i kursy kryptowalut, inwestorzy mogą kupować tokeny, a następnie sprzedawać je z zyskiem.
Opłaty uiszczane za transakcje peer-to-peer są dzielone między dostawców płynności. Jest to więc kolejny sposób na zarabianie pieniędzy. Opłaty te różnią się w zależności od DEX-ów, jednak zazwyczaj są dość wysokie. Warto tutaj podkreślić, że wraz z wysokimi nagrodami, wzrasta również ryzyko. Zdecentralizowane giełdy są bowiem częstym celem hakerów.
Metody działania jako dostawca płynności różnią się w zależności od DEXa: niektóre wymagają, abyś posiadał taką samą wartością w różnych tokenach, podczas gdy inne oferują wyższe nagrody za stakowanie ich natywnego tokena (na przykład CAKE na Pancakeswap).
Obecnie na rynku istnieje wiele rodzajów DEXów, jednak dominację posiadają trzy z nich:
Giełdy z księgą zleceń: Giełdy z księgą zleceń (oryginalny DEX) działają w sposób, który jest bliższy tradycyjnej giełdzie. Organizują one aktywa i pary handlowe według cen transakcyjnych i informacji zewnętrznych. Oznacza to, że przy wymianie występuje większa zmienność. Dodatkowo, wymagają od swoich użytkowników zdeponowania aktywów na giełdzie przed dokonaniem transakcji. Przy tak szybko zmieniającym się rynku kryptowalut, ten dodatkowy czas na zdeponowanie aktywów może być niekorzystny dla traderów.
Giełdy automatycznych animatorów rynku (AMM), znane również jako giełdy swapowe: Jako w pełni zautomatyzowana platforma, giełdy AMM, takie jak Uniswap, pozwalają na natychmiastowe swapy z niskimi opłatami. Dodatkowo, nie wymagają one deponowania aktywów na giełdzie przed dokonaniem wymiany. Polegają one również na algorytmie wyceny, a nie na informacjach zewnętrznych, które mogłyby wpłynąć na koszty i prowadzić do hossy lub bessy.
Agregatory DEX: Te rodzaje DEX-ów wykorzystują swoją technologię do monitorowania cen kryptowalut na wszystkich rynkach, aby zaoferować kupującemu najlepszy możliwy kurs wymiany.
Jak wynika z poniższego zestawienia, większość najlepszych DEXów to giełdy AMM. Wiąże się to z naturą krypotwalut. Inwestorzy wolą bowiem kupować tokeny bezpośrednio, przejrzyście i tak szybko, jak to możliwe. Wśród najbardziej popularnych DEX-ów znajdują się:
Uniswap: Zbudowany na Ethereum, Uniswap ma jedne z najniższych opłat (0,3%) i notuje najwięcej nowych monet w miarę ich uruchamiania. Unswap jest stosunkowo łatwy w użyciu dzięki narzędziom analitycznym, listom tokenów oraz dedykowanej aplikacji.
Pancakeswap: PancakeSwap to DEX. Wykorzystuje on pule płynności (LP), które nazywają się Syrup Pools. PCS oferuje nagrody dla tych, którzy stakują jego natywne tokeny BEP-20 (CAKE). Nagrody za staking na Pancakeswap mogą być bardzo lukratywne, a niektóre LP oferują roczne zwroty w wysokości nawet kilku tysięcy procent.
1inch Liquidity Protocol: Umożliwienie użytkownikom połączenia się z ich portfelami Ethereum oznacza, że 1inch Liquidity Protocol nigdy nie przejmuje kontroli nad aktywami użytkowników. Jako agregator, 1inch Liquidity Protocol wykonuje również ciężką pracę polegającą na porównywaniu wszystkich cen w DEXach. Oznacza to, że oferuje swoim użytkownikom najlepsze kursy wymiany. Oprócz tego wprowadził obniżający opłaty token Chi Gas (CHI) i Mooniswap AMM, dzięki czemu w pewnym sensie stał się innowacyjną hybrydą.
DEX-y, w swoich różnych formach, oferują użytkownikom możliwość wymiany aktywów w całkowicie zdecentralizowany sposób. Jest to z pewnością krok we właściwym kierunku dla całego ruchu kryptowalutowego.
Platformy te nadal mają jenak pewne wady. Nie oferują np. handlu niektórymi tokenami, czy też są obarczone wysokimi opłatami. Jednak na horyzoncie pojawiają się odpowiedzi na te wszystkie problemy - Badger DAO do handlu BTC, Ethereum 2.0 do tańszych opłat i miejmy nadzieję szersza akceptacja kryptowalut jako metody płatności za towary i usługi.
Przyjazne dla użytkownika interfejsy DEXów również czynią je bardziej dostępnymi. Jednak ze względu na niezależność użytkownika w zdecentralizowanej sferze, nadal wymagają one pewnego know-how.
