Rug pull to rodzaj oszustwa kryptowalutowego, które występuje, gdy zespół pompuje token swojego projektu, a następnie znika z funduszami, pozostawiając swoich inwestorów z bezwartościowym aktywem.
Rug pull zdarzają się, gdy nieuczciwi deweloperzy tworzą nowe tokeny kryptowalutowe, pompują ich cenę, a następnie wyciągają z nich tyle wartości, ile się da. Po wszystkiem dumpują je, a ich cena spada do zera. Rug pull to rodzaj exit scamu oraz atak z zakresu zdecentralizowanych finansów (DeFi).
Zanim dowiemy się, jak rozpoznać rug pull w kryptowalutach i dlaczego dochodzi do rug pull w kryptowalutach, warto zrozumieć trzy różne rodzaje rug pull.
Jakie są różne rodzaje rug pulls?
Istnieją trzy główne rodzaje rug pulls w kryptowalutach: kradzież płynności, ograniczanie zleceń sprzedaży i dumping.
Kradzież płynności występuje, gdy twórcy tokenów wycofują wszystkie monety z puli płynności. Czyniąc to, usuwają całą wartość wstrzykniętą w walutę przez inwestorów, doprowadzając jej cenę do zera.
Tzw. „liquidity pulls” zazwyczaj zdarzają się w środowiskach DeFi. DeFi rug pull jest najczęstszym exit scamem.
Ograniczanie zleceń sprzedaży jest subtelnym sposobem, w jaki złośliwy deweloper może oszukać inwestorów. W tej sytuacji deweloper koduje tokeny w taki sposób, że jest jedyną stroną, która może je sprzedać.
Następnie deweloperzy czekają, aż inwestorzy detaliczni kupią ich nową kryptowalutę za pomocą sparowanych walut. Sparowane waluty to dwie waluty, które zostały sparowane do handlu, z jedną przeciwko drugiej. Gdy tylko pojawi się wystarczająco korzystna akcja cenowa, dumpują oni swoje pozycje i pozostawiają po sobie bezwartościowy token.
Przykładem tego rodzaju rug pulla jest chociażby scam tokena Squid.
Dumping występuje, gdy deweloperzy szybko wyprzedają swoje własne duże zasoby tokenów. Prowadzi to do spadku ceny monety i pozostawia pozostałych inwestorów w posiadaniu bezwartościowych tokenów. „Dumping” zwykle występuje po intensywnej promocji na platformach mediów społecznościowych. Wynikający z tego skok i wyprzedaż są znane jako schematy Pump-and-Dump.
Dumping jest bardziej etyczną szarą strefą niż inne oszustwa rug pull. Ogólnie rzecz biorąc, kupowanie i sprzedawanie własnej waluty przez twórców kryptowalut nie jest nieetyczne. „Dumping” jest kwestią tego, jak dużo i jak szybko monety są sprzedawane.
Hard pull vs soft pull
Rug pulle występują w dwóch formach: hard i soft. Złośliwy kod i kradzież płynności to „hard pull”, podczas gdy „soft pulls” odnosi się do dumpowania aktywów.
Rug pulle mogą być „twarde” lub „miękkie”. Hard rug pull występują, gdy twórcy projektów kodują złośliwe mechanizmy w swoich tokenach. Są one zakodowane w inteligentnym kontrakcie projektu przez jego twórców. Zamiar popełnienia oszustwa jest oczywisty od samego początku. Kradzież płynności jest również uważana za „hard pull”.
Soft rug pulls odnosi się do twórców tokenów, którzy szybko pozbywają się swoich aktywów. Czyniąc to, pozostawiają poważnie zdewaluowany token w rękach pozostałych inwestorów. Chociaż dumping jest nieetyczny, może nie być przestępstwem tak samo jak w przypadku hard pulli.
Czy rug pulle są nielegalne?
Rug pulle nie zawsze są nielegalne, ale zawsze są nieetyczne.
Hard rug pull są nielegalne. Soft rug pull są nieetyczne, ale nie zawsze nielegalne. Na przykład, jeśli projekt kryptowalutowy obiecuje przekazać fundusze, ale zamiast tego decyduje się zatrzymać pieniądze, jest to nieetyczne, ale nie nielegalne. Tak czy inaczej, podobnie jak większość oszustw w branży kryptowalutowej, oba rodzaje mogą być trudne do wyśledzenia i ścigania.
Upadek tureckiej giełdy kryptowalutowej Thodex jest doskonałym przykładem rug pullaw branży kryptowalutowej. Kradzież o wartości 2 miliardów dolarów była jedną z największych kradzieży kryptowalut w 2021 roku. Jest to również jeden z największych exit scamów w historii scentralizowanych finansów (CeFi).
Chociaż turecka policja zatrzymała 62 osoby podczas swojego dochodzenia w sprawie tego oszustwa, miejsce pobytu rzekomego sprawcy wciąż nie jest znane.
Inne niedawne przykłady protokołów, które ucierpiały z powodu tego typu kryptowalutowego rug pull, obejmują Meerkat Finance, AnubisDAO, Compounder Finance i Uranium Finance.
Jak uniknąć rug pull w kryptowalutach?
Istnieje kilka wyraźnych znaków, na które inwestorzy mogą uważać, aby chronić się przed rug pullami. Są to chociażby brak blokady płynności i brak zewnętrznego audytu.
Poniżej znajduje się sześć sygnałów, na które użytkownicy powinni uważać, aby chronić swoje aktywa przed rug pullem.
Anonimowi deweloperzy
Inwestorzy powinni rozważyć wiarygodność osób stojących za nowymi projektami kryptowalutowymi. Czy deweloperzy i promotorzy są znani w społeczności? Jakie są ich osiągnięcia? Jeśli zespół deweloperów został ujawniony, ale nie jest dobrze znany, czy nadal wydają się wiarygodni i zdolni do spełnienia swoich obietnic?
Inwestorzy powinni być sceptyczni wobec nowych i łatwych do podrobienia kont i profili w mediach społecznościowych. Jakość białej księgi projektu, strony internetowej i innych mediów powinna stanowić wskazówkę co do ogólnej legalności projektu.
Anonimowi twórcy projektu mogą być czerwoną flagą. Choć prawdą jest, że oryginalna i największa na świecie kryptowaluta została stworzona przez Satoshiego Nakamoto, który do dziś pozostaje anonimowy, czasy się zmieniają.
Brak blokady płynności
Jednym z najprostszych sposobów na odróżnienie scamu od legalnej kryptowaluty jest sprawdzenie, czy waluta ma blokadę płynności. W przypadku braku blokady płynności na podaży tokenów, nic nie powstrzymuje twórców projektu przed wydrenowaniem jej.
Płynność jest zabezpieczona poprzez czasowo zablokowane smart kontrakty, najlepiej trwające od trzech do pięciu lat od początkowej oferty tokena. Podczas gdy deweloperzy mogą samodzielnie tworzyć własne blokady czasowe, blokady innych firm zapewniają większy spokój ducha.
Inwestorzy powinni również sprawdzić, jaki procent puli płynności został zablokowany. Blokada jest przydatna tylko proporcjonalnie do wielkości puli płynności, którą zabezpiecza. Liczba ta, znana jako całkowita wartość zablokowana (TVL), powinna mieścić się w przedziale od 80% do 100%.
Limity zleceń sprzedaży
Oszust może zakodować token tak, aby ograniczyć możliwość sprzedaży niektórym inwestorom, a innym nie. Takie ograniczenia sprzedaży są oznaką scamu.
Ponieważ ograniczenia sprzedaży są zakopane w kodzie, może być trudno zidentyfikować, czy mamy do czynienia z oszustwem. Jednym ze sposobów na sprawdzenie tego jest zakup niewielkiej ilości nowej monety, a następnie natychmiastowa próba jej sprzedaży. Jeśli wystąpią problemy z odsprzedażą tego, co zostało właśnie zakupione, projekt prawdopodobnie jest scamem.
Gwałtowny ruch cenowy przy ograniczonej liczbie posiadaczy tokenów
Nagłe, masywne wahania cen nowych monet powinny być traktowane z ostrożnością. Jest to niestety prawdą, jeśli token nie ma zablokowanej płynności. Znaczne skoki cen nowych monet DeFi są często oznaką „pompy” przed „dumpem”.
Inwestorzy sceptycznie nastawieni do ruchu cenowego monety mogą użyć eksploratora bloków, aby sprawdzić liczbę posiadaczy monety. Mała liczba posiadaczy sprawia, że token jest podatny na manipulację ceną. Mała grupa posiadaczy tokenów może również oznaczać, że kilka wielorybów może zdumpować swoje pozycje i wyrządzić poważną i natychmiastową szkodę dla wartości monety.
Podejrzanie wysokie zyski
Jeśli coś brzmi zbyt dobrze, by mogło być prawdziwe, to prawdopodobnie tak właśnie jest. Jeśli zyski z nowej monety wydają się podejrzanie wysokie, ale nie okazują się być rugiem, jest to prawdopodobnie schemat Ponziego.
Kiedy tokeny oferują trzycyfrową roczną stopę zwrotu (APY) – chociaż nie musi to wskazywać na scam – te wysokie zyski zwykle przekładają się na równie wysokie ryzyko.
Brak zewnętrznego audytu
Obecnie standardową praktyką dla nowych kryptowalut jest poddanie się formalnemu procesowi audytu kodu przeprowadzonemu przez renomowaną stronę trzecią. Jednym z głośnych przykładów jest Tether (USDT), scentralizowany stablecoin, którego zespół nie potrafił wykazać czym zabezpieczna emitowane przez siebie tokeny. Audyt ma szczególne zastosowanie w przypadku zdecentralizowanych walut, gdzie domyślny audyt dla projektów DeFi jest koniecznością.
Jednak potencjalni inwestorzy nie powinni po prostu wierzyć na słowo zespołowi deweloperskiemu, że audyt został przeprowadzony. Audyt powinien być weryfikowalny przez stronę trzecią i wykazywać, że w kodzie nie znaleziono niczego podejrzanego.
Rozpoznanie rug pulla wymaga sporego researchu
W 2021 roku szacuje się, że 7,7 miliarda dolarów zostało skradzionych inwestorom w oszustwach kryptowalutowych typu rug pull. Inwestorzy ci ufali, że inwestują w legalne projekty, tylko po to, aby chwilę później dowiedzieć się, że dywan został wyciągnięty spod ich stóp.
Przed zainwestowaniem w nowy projekt warto poświęcić czas na przeprowadzenie fundamentalnej analizy danej kryptowaluty.
