Menu
Whitepaper (biała księga) to formalny dokument napisany w celu wyjaśnienia celu i technologii stojących za danym projektem. Whitepaper można uznać za manifest projektu. Zazwyczaj zawiera on szczegółowe wyjaśnienie kwestii technicznych i zarys przyszłych planów. Jego celem jest przekonanie potencjalnych inwestorów o wartości przedsięwzięcia.
Biała księga i dokładne zapoznanie się z nią jest ważne z dwóch głównych powodów:
Technologia blockchain jest wysoce skomplikowaną dziedziną wiedzy. Jednak whitepaper jest jednym z najskuteczniejszych sposobów dla deweloperów, aby przedstawić wartość swojego projektu. Whitepaper jest niezbędny dla nowych projektów. Zwłaszcza tych, które chcą rozpocząć pierwszą ofertę monet (ICO).Dlaczego? Ponieważ można go wykorzystać do wyjaśnienia nowych technologii, rozwiązań lub innych informacji. Dzięki temu inwestorzy mogą być bardziej skłonni do inwestycji pieniędzy. Przykładowo, whitepaper Bitcoina (BTC) zawiera zarówno zarys wizji projektu Satoshiego Nakamoto, jak i szczegółową historię i wyjaśnienie algorytmu proof-of-work oraz mechanizmów motywacyjnych.
Whitepaper służy również jako ważny element analizy dla potencjalnych inwestorów i powinien być obowiązkową lekturą przed zainwestowaniem w dany projekt. Dobrze napisane i kompletne whitepapery mogą wskazywać na doświadczenie lub wiarygodność zespołu, podczas gdy niekompletna biała księga może być ostrzeżeniem.
Ważne jest, aby pamiętać, że nie wszystkie whitepaper są napisane tak samo. Niektóre z nich, w zależności od projektu mogą wymagać od czytelników pewnego poziomu zrozumienia. Większość projektów zdecentralizowanych finansów (DeFi), zwłaszcza tych, które wykorzystują złożoność sieci Ethereum (ETH), dostarcza jedynie podstawowych informacji na temat interakcji innych projektów z ich własnymi. Większość whitepaperów jest napisana bardzo technicznym językiem, zawierającym skomplikowane opisy i rysunki opisywanych technologii.
Inwestorzy prawdopodobnie będą musieli przeczytać kilka whitepaperów, aby uzyskać holistyczne zrozumienie tego, jak różne projekty nakładają się na siebie. Na przykład, zanim zrozumiesz działanie stablecoinów takich jak Tether (USDT) i DAI, musisz najpierw zrozumieć standard ERC-20. Whitepaper jest również o wiele mniej konieczny w przypadku innych rodzajów projektów blockchain. Przykładowo, niewymienne tokeny (NFT) reprezentują aktywa kolekcjonerskie. Są on zróżnicowane głównie ze względu na styl i estetykę, a nie technologię lub koncepcje.
Białe księgi są ostatecznie narzędziami wykorzystywanymi do przedstawiania wartości konkretnego tokena lub rozwiązania potencjalnym inwestorom. Dlatego należy je czytać i analizować w sposób bardzo szczegółowy. Potencjalni inwestorzy powinni rozważyć, czy treść whitepaperu ma sens. Co więcej, powinni porównać ją z artykułami, opiniami analityków, podobnymi projektami i innymi źródłami informacji. Czytając whitepaper, należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:
Whitepaper powinien zawierać jasny zarys problemów, które projekt ma rozwiązać, istotę jego celów oraz długoterminową wizję. Podczas gdy eksplozja zainteresowania technologiami blockchain stworzyła mnóstwo miejsca na innowacje, wiele aplikacji ma wątpliwe przypadki użycia. Potencjalni inwestorzy powinni ocenić, czy wizja projektu jest w stanie rozwiązać problemy przedstawione w whitepaperze. Jest to bowiem kluczowy fundament dla jego nieodłącznej wartości. Na przykład, Ethereum było pierwszym projektem, który umożliwił wprowadzenie smart kontraktów za pośrednictwem maszyny wirtualnej Ethereum (EVM). W ten sposób rozwiązano problem braku programowalności Bitcoina. Analogicznie, rosnące ceny gazu spowodowane zatorami w sieci Ethereum stały się bodźcem dla szerokiej gamy projektów skupionych na skalowalności. Należą do nich m.in. Solana (SOL), Zilliqa (ZIL) i Polkadot (DOT).
Potencjalni inwestorzy powinni rozważyć technologie i koncepcje wyjaśnione w whitepaperze. Należy sprawdzić jak każdy komponent współdziała ze sobą na blockchainie. Projekty DeFi, takie jak yEarn Finance (YFI), powinny jasno wyjaśniać, w jaki sposób dostarczana jest płynność do protokołu oraz metody, w jaki generowane są zyski. Z drugiej strony, projekty tokenów użytkowych, takich jak Filecoin (FIL), powinny opisać swój konkretny przypadek użycia, zastosowane mechanizmy motywacyjne oraz sposób, w jaki zamierzają zmienić tradycyjne rozwiązania. Uzyskując jasne zrozumienie funkcjonalności projektu, potencjalni inwestorzy mogą lepiej zdefiniować potencjalnych konkurentów oraz unikalne wartości projektu (jeśli takie istnieją).
Niektóre projekty mogą po prostu próbować replikować istniejące produkty lub rozwiązania na blockchainie, aby wykorzystać zainteresowanie rynku lub, co gorsza, brak regulacji. Whitepaper, który nie określa jasno przypadku użycia lub powodu, dla którego projekt korzysta z technologii blockchain, może wskazywać na brak doświadczenia lub nawet wiarygodności zespołu. Przykładem projektów, które muszą istnieć na blockchainie, są tokeny prywatności, takie jak Monero (XMR) i Pirate Chain (ARRR). Dlaczego muszą? Ponieważ wykorzystują one technologie kryptograficzne, aby zapewnić wyższy poziom prywatności niż tradycyjne rozwiązania bankowe i cyfrowe finanse. Dotyczy to przede wszystkim tokenów użytkowych, ponieważ zdecentralizowane aplikacje DeFi (DApps) i zdecentralizowane giełdy (DEXs) ze swej natury nie byłyby w stanie egzystować poza blockchainem.
Ponieważ większość projektów kryptowalutowych wprowadza również własny token, whitepaper powinien zawierać informacje o czynnikach takich jak maksymalna podaż, stopa inflacji i sposób wydobywania tokena. Ta sekcja powinna również uwzględniać ogólny zarys sposobu obliczania opłat, wraz z mechanizmami, w których różne strony są motywowane do wnoszenia swoich zasobów do sieci. Potencjalni inwestorzy powinni rozważyć sugerowaną funkcję tokena, ponieważ wartość pochodząca z zarządzania i różnych tokenów użytkowych różni się. Przykładowo, ponieważ token Ren jest używany tylko do zabezpieczania darknodów, rzeczywista użyteczność projektu będzie miała mniejszy wpływ na cenę tokena.
Whitepaper powinien zawierać sekcję, która dostarcza jasnych informacji na temat takich aspektów, jak wydobycie wstępne, przedsprzedaż i całkowita podaż posiadana przez członków zespołu. W przypadku przedsprzedaży lub ICO, sekcja ta powinna również nakreślać, w jaki sposób wykorzystane zostaną zebrane fundusze. Ocena tego, czy projekt ma dostęp do odpowiedniego finansowania lub czy zespół projektowy kontroluje nieproporcjonalnie dużą część podaży tokena, może pomóc potencjalnym inwestorom uniknąć niepewnych projektów.
Weź pod uwagę pochodzenie, dotychczasowe doświadczenie i wiedzę kryptowalutową zespołu i doradców projektu. Czy zespół pracował wcześniej nad innymi projektami kryptowalutowymi, a jeśli tak, to czy tamte projekty nadal działają? Czy zespół składa się głównie z ekspertów w dziedzinie blockchain czy marketerów? Chociaż anonimowe zespoły niekoniecznie oznaczają, że projekt nie jest wiarygodny, fakt, że inwestorzy nie mogą ocenić ich referencji, należy uznać za czynnik ryzyka. Anonimowe zespoły są również w znacznie mniejszym stopniu odpowiedzialne w przypadku niepowodzenia projektu lub oszustwa. Jest to cecha, która dotyczcy rug pullów DeFi.
Whitepaper powinien również zawierać zarys wyjaśniający, w jaki sposób zarządzany jest projekt. Czy jest to model centralny zarządzany przez zespół, czy też poprzez tokeny zarządzania i zdecentralizowaną autonomiczną organizację (DAO). Podczas gdy oba modele mają swoje zalety, ważne jest, aby wziąć pod uwagę poziom kontroli zespołu nad projektem. Potencjalni inwestorzy powinni być podejrzliwi wobec projektów, które twierdzą, że są o wiele bardziej zdecentralizowane niż są w rzeczywistości.
Upewnienie się, że whitepaper zawiera merytoryczne i rzeczowe informacje, to długa droga do oceny wiarygodności projektu. Whitepaper, który jest wypełniony językiem reklamowym, słowami kluczowymi lub w inny sposób pozbawiony merytorycznych informacji może być sygnałem ostrzegawcztm. Białe księgi meme coinów, takich jak Safemoon i Shiba Inu (SHIB), są tego dobitnym przykładem. Potencjalni inwestorzy powinni upewnić się, że rozumieją podstawowe technologie. Ważne jest też, aby sprawdzić czy projekt ma wartość, która nie jest związana jedynie ze spekulacją.
Chociaż techniczny język i złożoność whitepaper może wydawać się trudna do zrozumienia, wiele informacji o projekcie można wydobyć poprzez skupienie się i przeprowadzenie szczegółowej analizy podstawowych koncepcji. Wiarygodne zespoły powinny być w stanie nakreślić problemy, które zamierzają rozwiązać. Powinny posiadać też przejrzysty zestaw rozwiązań blockchain do rozwiązania tych problemów, przejrzyste wyjaśnienie tokenomiki projektu oraz wyszczególnienie, w jaki sposób zostaną wydane fundusze.
Należy zauważyć, że whitepaper zwykle reprezentuje wizję i plany dla projektu w jego stanie początkowym. Podczas gdy podstawowa technologia zwykle pozostaje niezmienna, inne szczegóły, takie jak tokenomika, członkowie zespołu i ogólna wizja projektu mogą się zmieniać z czasem i mogą nie być odzwierciedlone w białej księdze. Potencjalni inwestorzy powinni zatem korzystać z innych źródeł, takich jak oficjalna strona internetowa i kanał informacyjny projektu, a także serwisy informacyjne o kryptowalutach i scentralizowane giełdy (CEX).
Wiele nowszych projektów kryptowalutowych czerpie swoją funkcjonalność z fundamentów kluczowych projektów, takich jak Bitcoin, Ethereum i Tether. W związku z tym, ich odpowiednie whitepapery mogą zapewnić potencjalnym inwestorom więcej zrozumienia w zakresie podstawowych koncepcji kryptowalutowych, takich jak stablecoiny, proof of work, staking i wiele innych. Chociaż whitepaper nie jest ostateczną kwestią, która powinna decydować o tym czy inwestować czy nie, przeczytanie ich pomaga w podjęciu decyzji inwestycyjnej i działa jako podstawa do podejmowania decyzji w przyszłości.
